خبر خوش برای معلمان؛ افزایش حقوق بزودی

در سال ۱۴۰۴، حقوق معلمان آموزش و پرورش با جهش چشمگیر به میانگین ۱۹-۲۰ میلیون تومان رسید، اما نابرابری میان نیروهای رسمی و قراردادی همچنان چالش‌برانگیز است. این گزارش تحلیلی، جزئیات ساختار جدید پرداخت، مزایای رتبه‌بندی و چشم‌انداز آینده را بررسی می‌کند.

در حالی که معلمان ایرانی سال‌ها برای اجرای کامل نظام رتبه‌بندی و افزایش معیشتی منتظر بودند، فیش‌های حقوقی سال ۱۴۰۴ همچون یک انقلاب آرام، چهره‌ای نو به نظام پرداخت آموزش و پرورش بخشیده است. بر اساس آمار رسمی وزارت آموزش و پرورش، میانگین دریافتی فرهنگیان از ۱۶.۴ میلیون تومان در سال گذشته به حدود ۱۹ تا ۲۰ میلیون تومان رسیده که نشان‌دهنده افزایش متوسط ۲۰ درصدی است – رقمی که با احتساب عائله‌مندی و اولاد، برای برخی تا ۴۲ درصد هم می‌رسد. این تغییرات نه تنها از اجرای کامل طرح رتبه‌بندی ناشی می‌شود، بلکه با اصلاح بودجه‌ای و ضریب حقوقی سالانه همراه بوده و می‌تواند نقطه عطفی در جذب و حفظ نیروی انسانی آموزشی باشد.

ساختار جدید پرداخت: از سابقه به شایستگی

نظام پرداخت در آموزش و پرورش که پیشتر عمدتاً بر پایه سابقه و مدرک تحصیلی استوار بود، اکنون بر شاخص‌های متنوعی مانند رتبه شغلی، نوع استخدام، محل خدمت و رشته تدریس تکیه دارد. طرح رتبه‌بندی معلمان – که از مهر ۱۴۰۴ با آیین‌نامه جدید اجرایی شده – به عنوان ستون فقرات این ساختار عمل می‌کند و ضریب حقوق را در پنج رتبه (از آموزگار پایه تا استادمعلم) بین ۴۵ تا ۹۵ درصد افزایش می‌دهد. ارتقا در این رتبه‌ها بر اساس سنوات، مدارک بالاتر و ارزیابی عملکرد صورت می‌گیرد و معلمان با رتبه‌های “دانشیار معلم” به بالا، به طور میانگین ۲ تا ۳ میلیون تومان بیش از سال قبل دریافت می‌کنند.

با این حال، این تحولات یکنواخت نیست. اختلاف میان حداقل و حداکثر حقوق معلمان به بیش از ۶ میلیون تومان رسیده که حاکی از شکاف ساختاری در پرداخت‌هاست – به ویژه میان معلمان رسمی و نیروهای جذب‌شده از ماده ۲۸ قانون متعهدان. کارشناسان آموزش و پرورش این نابرابری را “بمب ساعتی” برای انگیزه حرفه‌ای معلمان می‌دانند و تأکید دارند که بدون اصلاح، کیفیت آموزش در مناطق محروم تهدید می‌شود.

جدول میانگین دریافتی معلمان در سال ۱۴۰۴ (بر اساس داده‌های رسمی)

منبع: وزارت آموزش و پرورش، برآورد بر اساس رتبه‌بندی و مزایا.

مزایای ویژه: از مناطق محروم تا مدارس استثنایی

تدریس در مناطق مرزی، کوهستانی یا محروم، فوق‌العاده‌های بدی آب‌وهوا و حق محرومیت را به همراه دارد که تا ۳ میلیون تومان به حقوق پایه اضافه می‌کند. برای مثال:

در مدارس استثنایی، معلمان از فوق‌العاده سختی کار بهره می‌برند و دریافتی‌شان بین ۱۶.۵ تا ۲۱ میلیون تومان نوسان دارد – بالاترین سطح در آموزش عمومی. معاونان مدارس نیز ۸ تا ۱۵ درصد بیشتر از معلمان هم‌رتبه دریافت می‌کنند، که این امر وظایف مدیریتی را تشویق‌کننده‌تر می‌سازد.

معلمان تازه‌کار و ماده ۲۸، اما، در انتهای زنجیره قرار دارند: حقوق پایه‌شان از ۶.۷ میلیون تومان شروع می‌شود و در سال دوم به ۹.۵ میلیون می‌رسد. در مقابل، رسمی‌ها با رتبه بالا، ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان به همراه بیمه کامل و پاداش دریافت می‌کنند.

مقایسه رسمی و حق‌التدریس: دو دنیای متفاوت

این جدول بر اساس گزارش‌های رسمی، شکاف‌های مزدی را برجسته می‌کند.

بازنشستگان: همگام با شاغلان

افزایش حقوق بازنشستگان نیز از این موج مثبت بی‌نصیب نمانده؛ معلمان با ۳۰ سال سابقه و مدرک لیسانس، اکنون ۱۸ میلیون تومان ماهانه دریافت می‌کنند و پاداش پایان خدمت‌شان تا ۶۵۰ میلیون تومان رسیده است. با اختصاص ۷۵۰ هزار میلیارد ریال برای همسان‌سازی، این گروه نیز از عدالت بیشتری بهره‌مند شده‌اند.

تحلیل: پیشرفتی ناتمام یا گام به سوی عدالت؟

سال ۱۴۰۴ را می‌توان “سال بازتعریف معیشت فرهنگیان” نامید؛ جایی که ترکیب افزایش ضریب حقوقی، رتبه‌بندی کامل و بودجه اصلاحی، میانگین دریافتی را ۲۰ درصد بالا برده است. اما تحلیل کارشناسان نشان می‌دهد که بدون رفع نابرابری ماده ۲۸ و حق‌التدریس – که تنها ۱.۲ میلیون تومان افزایش داشته – این پیشرفت ناقص است. اگر روند ادامه یابد، حقوق رسمی‌ها در ۱۴۰۵ از ۲۳ میلیون تومان عبور کند و فاصله‌ها کاهش یابد، آموزش و پرورش می‌تواند به سمت جذب استعدادهای برتر حرکت کند. در غیر این صورت، مهاجرت معلمان و افت کیفیت آموزشی، تهدید جدی خواهد بود.

در نهایت، این فیش‌های حقوقی نه تنها اعداد هستند، بلکه نمادی از تعهد دولت به “عدالت آموزشی از جیب معلم” – همان‌طور که وزیر آموزش و پرورش تأکید کرده. فرهنگیان امیدوارند این موج، به موج دائمی عدالت تبدیل شود.