در اسفند ۱۴۰۰، مجلس یازدهم تصمیم به حذف ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی از بودجه ۱۴۰۱ گرفت و به دنبال آن، دولت سیزدهم اقدام به حذف این ارز در نخستین سال آغازین خود کرد. هدف از این تصمیم، جبران افزایش قیمت کالاها و نرخ تورم از طریق افزایش یارانه‌ها و ارائه کالابرگ الکترونیک برای خرید کالاهای اساسی با نرخ مصوب دولتی بود. این طرح با هدف کاهش فشار بر اقشار آسیب‌پذیر جامعه و تأمین سبد غذایی آنها، به ویژه در شرایط اقتصادی دشوار، آغاز شد.
کالابرگ الکترونیک در سال ۱۴۰۲ به مرحله اجرا رسید. در ابتدا قرار بود که قیمت‌ها براساس شهریور ۱۴۰۰ مشخص شوند، اما در نهایت پس از اجرایی شدن طرح، قیمت‌ها به شهریور ۱۴۰۱ تغییر کرد که موجب افزایش قیمت کالاها شد. دولت سیزدهم، با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و اختصاص یارانه‌های غیرنقدی، یارانه خانوارها را زودتر از یارانه نقدی شارژ کرد. در این طرح، ۱۱ کالای اساسی شامل مرغ، تخم‌مرغ، گوشت منجمد، قند و شکر، روغن، ماست، شیر، پنیر، ماکارونی و حبوبات تحت پوشش قرار گرفت و در مرحله اول، ۵ دهک کم‌درآمد جامعه مشمول این طرح شدند.
علیرضا عسگریان، معاون امور رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، اعلام کرد که ۳ دهک کم‌درآمد یارانه ماهانه ۴۰۰ هزار تومانی دریافت خواهند کرد. اگر این افراد حداقل ۲۰۰ هزار تومان از ۱۱ قلم کالای تعیین‌شده را خریداری کنند، ۱۲۰ هزار تومان شارژ اضافه به عنوان تشویق به یارانه آنان اضافه خواهد شد. بدین ترتیب، یارانه کل این خانوارها برای خرید کالاهای اساسی به ۵۲۰ هزار تومان در ماه افزایش می‌یابد.
گفتنی است که خانوارها می‌توانستند یارانه دولتی را به صورت نقدی یا غیرنقدی (کالابرگ) دریافت کنند. بسیاری از خانوارها یارانه نقدی ۳۰۰ هزار تومانی را به یارانه غیرنقدی ۵۲۰ هزار تومانی ترجیح دادند، چرا که این طرح آنها را ملزم به خرید کالاهای محدود با قیمت پایین‌تر می‌کرد.
شارژ دوباره کالابرگ پس از یک وقفه تقریباً یک ساله: تغییرات جدید و چالش‌های پیش‌رو
پس از یک وقفه تقریباً یک ساله، دولت سیزدهم بالاخره طرح کالابرگ الکترونیک را در اسفند ۱۴۰۳، به ویژه در ماه مبارک رمضان، دوباره به اجرا درآورد. این طرح که ابتدا قرار بود برای خانوارهای کم‌درآمد در سال ۱۴۰۳ فعال شود، پس از مدتی تعویق و در پی انتقادهای گسترده از سوی مردم و نمایندگان، در دولت چهاردهم تغییراتی را تجربه کرد. در ابتدا، دولت سیزدهم به خانوارها اجازه داده بود که یارانه‌های خود را به صورت نقدی یا غیرنقدی (کالابرگ) دریافت کنند، اما در دولت جدید، تمام خانوارهای دهک‌های اول تا هفتم، علاوه بر یارانه نقدی، مشمول دریافت یارانه غیرنقدی نیز شدند.
مبلغ کالابرگ برای دهک‌های اول تا سوم ۵۰۰ هزار تومان و برای دهک‌های چهارم تا هفتم ۳۵۰ هزار تومان به ازای هر نفر تعیین شد. همچنین، یکی از تغییرات مهم در دولت جدید حذف سه دهک بالای درآمدی از فهرست یارانه‌بگیران بود که با هدف کاهش کسری بودجه و تمرکز بیشتر بر اقشار کم‌درآمد انجام شد. این تصمیم باعث شد که حدود ۲۷ میلیون نفر از لیست یارانه‌بگیران حذف شوند، که به گفته وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، این تصمیم بر اساس محاسبات دقیق و درآمد افراد صورت گرفته است.
در این راستا، وزیر جهاد کشاورزی اعلام کرده است که اقلام کالابرگ الکترونیک با قیمت‌های مصوب و ثابت به خانوارها عرضه خواهد شد. همچنین، به دلیل حذف ارز ترجیحی، کالاهایی که در گذشته با نرخ ارز دولتی به فروش می‌رسیدند، با نرخ ارز مبادله‌ای جایگزین خواهند شد. این تغییرات، همراه با محدود شدن تعداد اقلام کالابرگ، نشان‌دهنده تلاش دولت برای مدیریت بهتر منابع و کنترل تورم است.
با توجه به این تغییرات، در آبان ۱۴۰۴ انتظار می‌رود که در شارژ جدید کالابرگ، برخی اقلام از فهرست خارج شده و تعداد کالاهای موجود کاهش یابد. این امر به این معناست که دولت قصد دارد تا کالاهایی که اولویت بالاتری دارند، مانند حبوبات، برنج و روغن، در دسترس خانوارهای کم‌درآمد قرار گیرد. همچنین، با اعمال تغییرات در طرح کالابرگ، دولت تأکید دارد که مابه‌التفاوت قیمت ارز ترجیحی با ارز مبادله‌ای برای خانوارها پرداخت خواهد شد، به این امید که فشار کمتری به مردم وارد شود.
در حالی که دولت در تلاش است تا با استفاده از کالابرگ الکترونیک، حمایت از اقشار آسیب‌پذیر جامعه را ادامه دهد، سوالات زیادی درباره اثرات این تغییرات بر معیشت طبقه متوسط و میزان تأثیرگذاری آنها در برابر تورم و افزایش قیمت‌ها مطرح است. باید دید که آیا این اقدامات می‌توانند در بلندمدت موجب بهبود وضعیت اقتصادی مردم شوند یا اینکه با افزایش قیمت‌ها، فشار بیشتری به آنان وارد خواهد شد.
