باستانشناسان موفق شدند بقایای یک شهر قرونوسطایی مرتبط با جاده ابریشم را در زیر آبهای دریاچه ایسیککول در قرقیزستان کشف کنند. این دریاچه که در ارتفاع ۱۶۰۷ متری و در شمالشرقی کشور قرار دارد، پس از تیتیکاکا دومین دریاچه بزرگ کوهستانی جهان محسوب میشود.
پژوهشگران در آبهای کمعمق، سازههای آجری، سنگ آسیاب، قطعات تزیینی معماری، آرامگاه مسلمانان متعلق به قرن ۱۳ و ۱۴، تدفینها و ظروف سفالی بزرگ را مشاهده کردند. یافتهها نشان میدهد این شهر پیشتر سکونتگاهی پررونق بوده که بر اثر زمینلرزهای مهیب به زیر آب فرو رفته است.
نخستین محوطه: بقایای شهر قرونوسطایی
در اولین محوطه، ساختمانهای آجری و سازههای ویرانشده مشاهده شد. سنگ آسیاب و نشانههای یک بنای اجتماعی احتمالی مانند مسجد، حمام یا مدرسه نیز کشف شد. تیم باستانشناسی نمونههایی از مصالح را برای تاریخگذاری و تعیین قدمت به آزمایشگاه فرستاد. سرپرست تیم، والری کولچنکو، میگوید این شهر یک مرکز تجاری مهم در مسیر جاده ابریشم بوده و با سرعتی شبیه به فاجعه پمپئی غرق شده است.
محوطه دوم: آرامگاه مسلمانان
محوطه دوم شامل آرامگاهی زیر آب بود که تدفینهایی مطابق مناسک اسلامی انجام شده و وسعت آن حدود ۳۰۰ در ۲۰۰ متر است. اسکلتها به جهت قبله قرار گرفتهاند و باستانشناسان بقایای مرد و زن را برای تحلیلهای انسانشناسی جمعآوری کردند. این یافتهها اطلاعات مهمی درباره گسترش تدریجی اسلام در آسیای مرکزی ارائه میدهد.
محوطه سوم: سفالهای قرونوسطایی و خُم بزرگ
در محوطهای دیگر، قطعات سفالی و یک خُم بزرگ سالم کشف شد؛ این ظرف برای ذخیره غلات، مایعات و کالاها استفاده میشده است. در نزدیکی آن، سه تدفین قدیمیتر نیز پیدا شد که نشاندهنده تاریخ چندلایه استقرار در این منطقه است.
با استفاده از دیوارهای گلی، خاکهای مدفون و سازههای چهارگوش، باستانشناسان در حال بازسازی ساختار شهری پیش از غرق شدن آن هستند. پهپادهای زیرآبی نیز نقشهای دقیق از ویرانهها تهیه کردهاند تا پیش از فرسایش بیشتر، رکورد دیجیتال کاملی از محوطه ثبت شود.
ایسیککول نه تنها یک دریاچه، بلکه یک کپسول زمان زنده است که هر قطعه از سازهها، ابزارها و تدفینها، داستانی از تجارت، فرهنگ و زندگی مردم در مسیر جاده ابریشم را روایت میکند.
